Sport, cultuur en recreatie

Sociale basis gaat verder dan zorg. Het is het fundament van de samenleving om te zorgen dat we fysiek, mentaal en sociaal gezond zijn en blijven. Sport, cultuur en recreatie maken deel uit van dit fundament. Het verbindt onze inwoners en vergroot de leefbaarheid in onze dorpen en buitengebied. Daarom zetten wij er op in dat sport, cultuur en recreatie voor iedereen bereikbaar is en aansluit bij de vraag van onze inwoners.

Ontmoetingsplekken
Ontmoeten, sporten, bewegen, kunst en cultuur beoefenen, vinden doorlopend plaats in onze maatschappelijke accommodaties. In een aantal dorpen hebben we samen met initiatiefnemers stappen gezet naar de realisatie van passende toekomstbestendige maatschappelijke accommodaties. In andere dorpen zijn er stappen gezet in toekomstbestendige samenwerkingen, zoals bijvoorbeeld open clubs waarin de krachten van verenigingen gebundeld worden.

Kunst en Cultuur
Gefocust is op de kunst- en cultuurbeleving van kinderen en jongeren.
Daarbij is een doorlopende culturele leerlijn voor kinderen van 0 tot 18 jaar voor kunstzinnige en culturele educatie gecreëerd. Ook is de mogelijkheid voor jongeren uit Leudal om hun talenten te ontwikkelen, uitgebreid. Door de inzet op cultuur hebben we een bijdrage geleverd aan de verbinding tussen onze inwoners en de leefbaarheid in onze dorpen.

Informeren en betrekken
De samenwerking met media zoals kranten, radio, televisie en online kanalen is voortgezet. We hebben zowel onze eigen media als die van onze partners veelvuldig ingezet om onze stakeholders te informeren en te betrekken bij het beleid en de taken van de gemeente.

Bibliotheek
Het educatieve en culturele aanbod van de bibliotheek is uitgebreid. Binnen dit aanbod komt kennis, ontwikkeling, educatie, contact en cultuur uit de samenleving samen. Daarbij is de dienstverlening aan onze inwoners geprofessionaliseerd. We hebben het aanbod, de hulp en het advies van de bibliotheek beter afgestemd op de wensen, behoeften en (hulp)vraag van onze inwoners. Ook werd de bibliotheek beter beschikbaar en bereikbaar voor onze inwoners.

Musea
Ook in 2024 waren de musea in de gemeente Leudal plekken voor informatie, beleving, verwondering en prikkeling van nieuwsgierigheid.

Natuurbeleving
De kwaliteit en kwantiteit van het openbaar groen en de bos- en natuurterreinen is gelijk gebleven, ofwel vergroot. We hebben de beeldkwaliteit van het dagelijks beheer, onderhoud en de technische staat van de openbare ruimte in beeld gebracht. Hieruit bleek dat 93,8% van alle metingen aan het gewenste ambitieniveau voldeed. Door het uitgevoerde beheer en nieuwe aanplant is de biodiversiteit van zowel de bermen als de gemeentelijke bos- en natuurterreinen vergroot. Daarmee is de toeristisch-recreatieve functie verbeterd.

Speelruimtebeleid
De kaders en richtlijnen met betrekking tot vergroenen en verduurzamen van de inrichting van speeltuinen in de gemeente Leudal zijn vastgesteld. Hiermee is de basis gelegd voor veilige, toegankelijke en goed onderhouden Speel-, Sport- en Ontmoetingsplaatsen (SSOP) die aansluiten bij de behoeften en wensen van onze inwoners.

Sport- en bewegen
Binnen verschillende leeftijds- en doelgroepen hebben we stappen gezet. Zo hebben we inwoners met een verhoogd valrisico in Haelen, Grathem en Heythuysen in beeld gebracht en begeleid naar passend aanbod. Basisschoolkinderen hebben kennis gemaakt met het sportaanbod bij verenigingen. Ook hebben we gesproken met inwoners met een afstand tot sporten en bewegen en hun geadviseerd over en begeleid naar passend aanbod. Als gemeente hebben we eveneens bijgedragen aan initiatieven die het aantal Leudalse inwoners die genieten van sporten en bewegen, vergroten. Tenslotte hebben we een bijdrage geleverd aan de vitaliteit van sportverenigingen.

Cultureel erfgoed
We hebben de beleving van cultureel erfgoed meegenomen in recreatieve plannen. Hiermee maken we cultureel erfgoed bereikbaar voor inwoners en bezoekers van Leudal.

Ontmoetingsplekken
Er is samen met onze inwoners, verenigingen en stichtingen gewerkt aan de ontwikkelopgaven uit het accommodatiebeleid 2020:

• In Neeritter is gewerkt aan de concretisering van de plannen voor een ontmoetingsplek.
• De gemeenteraad heeft een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld voor een multifunctionele accommodatie in Heibloem.
• De realisatie van Open Club ’t Maasveld is voorbereid.
• Verder hebben we initiatieven als Hart voor Baexem, Open Club Haelen en Open Club Roggel ondersteund.
• Hiernaast hebben we in 2024 de eerste fase van de beleidsontwikkeling in de bestuursopdracht ‘ontwikkeling ontmoetingsplekken’ afgerond. Er heeft besluitvorming in het college plaatsgevonden over de afronding van deze fase en de invulling van de volgende fase.

Kunst en Cultuur

• De subsidieregeling Kunst en Cultuur is aangepast. Hierdoor kunnen vanaf 2025 ook kinderen onder de 4 jaar subsidie ontvangen voor de lesgelden van cultureel en kunstzinnig onderwijs. Daarbij wordt vanaf 2024 verder ingezet op talentontwikkeling van jongeren uit Leudal. Ook worden culturele verenigingen gestimuleerd om zelf activiteiten te organiseren in de dorpen, wat de leefbaarheid bevordert.
• De basis is gelegd voor de samenwerking tussen Noord- en Midden-Limburgse gemeenten, waarbij de verbinding tussen lokaal cultureel en kunstzinnig aanbod en regionale (talent)ontwikkeling wordt verstevigd. In 2025 wordt dit plan voorgelegd aan alle samenwerkende gemeenten.
• De inzet van de combinatiefunctionaris cultuur is verankerd tot en met 2026. Door de inzet van de combinatiefunctionaris cultuur hebben we in 2024 op alle basisscholen van Leudal de leerlingen kennis laten maken met verschillende vormen van kunst en cultuur.
• Om de leefbaarheid in de dorpen te behouden en te vergroten, kenden we in 2024 122  evenementensubsidies toe. Het merendeel hiervan betrof culturele evenementen.
• Ook hebben we een subsidie toegekend voor het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) en is de gemeente actief betrokken bij de organisatie hiervan.  

Bibliotheekwerk

• Vooruitlopend op de wijziging van de Bibliotheekwet heeft de gemeente Leudal een SPUK uitkering ontvangen. Hiermee zijn de professioneel bemande openingstijden in de vestiging in Heythuysen verruimd van 0 naar 31 uur (voorheen werd deze 26 uur per week bemand door vrijwilligers). Ook is het programma van de bibliotheek verbreed, waarbij ingegaan wordt op de lokale (hulp)vragen van de inwoners.
• Doordat de wijziging van de Bibliotheekwet is uitgesteld naar 2026 is, is ook de besluitvorming over het bibliotheekbeleid uitgesteld naar 2025.
• Bij het Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) kunnen inwoners terecht met vragen over de digitale wereld. In 2024 zijn de locaties in Ell, Horn, Ittervoort en Neer gesloten, omdat inwoners voornamelijk naar de vestiging in Heythuysen bleken te komen met hun vragen. De openingstijden van het IDO in Heythuysen zijn daarom verruimd in 2024. In 2024 zijn ook 12 cursussen over digitale vaardigheden gegeven.

Speelruimtebeleid
De kaders en richtlijnen met betrekking tot vergroenen en verduurzamen voor de inrichting van speeltuinen in de gemeente Leudal zijn vastgesteld. Hierbij is rekening gehouden met de  demografische ontwikkelingen bij het inrichten van speeltuinen en zijn de behoeften van de inwoners nadrukkelijk meegenomen.

Sport- en bewegen

• We hebben aan Bureau Negen de opdracht gegeven om in te zetten op verschillende leeftijdsgroepen. Allereerst hebben we informatie verstrekt aan en inzicht gekregen in het valrisico van inwoners uit Haelen, Grathem en Heythuysen. Inwoners met een midden risico zijn door Negen begeleid en inwoners met een hoog risico zijn begeleid door fysiotherapeuten.
• Voor de basisschoolkinderen hebben we onder andere een sportkennismaking georganiseerd in samenwerking met sportverenigingen.
• Het kernteam van het sport- en beweegakkoord Leudal heeft geadviseerd over twaalf aanvragen die zijn ingediend in het kader van het sport-en beweegakkoord.
• De beweegmakelaar heeft een netwerk opgezet van partners die in direct contact staan met onze inwoners en hen geïnformeerd over de rol en inzet van de beweegmakelaar. Als inwoners vragen hebben op het gebied van sport- en bewegen dan worden zij nu doorverwezen naar de beweegmakelaar.
• Ook hebben we contact gehad met verenigingen met een ondersteuningsvraag en hen begeleid rondom het thema vitaal en toekomstbestendigheid.

Openbaar groen

• Het groen is beheerd en onderhouden op basis van het “Beheerplan Groen en wegen 2023-2026”. Uitgangspunt (ambitieniveau) hierbij is kwaliteitsniveau B.
• De Buitendienst heeft in 2024 de eigen bomenploeg verder geprofessionaliseerd. Onder meer is een ETW-er (European Tree Worker) aangenomen. Daarnaast is in 2024 een begin gemaakt met het planmatig beheer van bomen.  
• In het buitengebied zijn de gemeentelijke bermen en sloten onderhouden. Hierbij hebben we rekening gehouden met onder andere de verkeersveiligheid en de ecologische waarde van de bermen.  
• In het najaar en de winterperiode november - december 2024 is de inboet van de bomen en plantsoenen uitgevoerd.
• Samen met de initiatiefnemers zijn de burgerinitiatieven voor het vergroenen van het Herman Meddensplein in Nunhem en het Krekelbergplein in Neeritter verder uitgewerkt tot een schetsontwerp. In 2025 worden deze plannen uitgevoerd.  

Natuurbescherming en onderhoud

• De gemeentelijke bos- en natuurterreinen zijn onderhouden op basis van het Werkplan 2024.  Er heeft in 2024 geen houtoogst plaatsgevonden.
• Door de provincie Limburg en Stichting het Limburgs Landschap is in 2023 het Steunpunt Landschapsbeheer opgericht. De gemeente Leudal vindt de binding met de vrijwilligers die actief zijn in de gemeente Leudal, de specifieke gebiedskennis en het ophalen van projecten uit de gemeenschap belangrijke aspecten die geborgd moeten worden bij het landschapsbeheer. In 2024 is de Hakhoutbrigade gemeente Leudal opgericht. Het doel van de Hakhoutbrigade is het duurzaam in stand houden van de gemeentelijke houtopstanden, landschapselementen, bos- en natuurterreinen en het bevorderen van de biodiversiteit. In 2024 is door de Hakhoutbrigade gemeente Leudal onderhoud uitgevoerd aan een gemeentebos aan de Baexemerweg in Horn, langs de N280.
• In 2024 zijn in het kader van het 37.000 bomenplan (aanplant extra bomen) weer een groot aantal bomen en struiken geplant en plannen voorbereid voor de aanplant in de periode november 2024 - maart 2025. Binnen de Aanplantregeling gemeente Leudal 2022-2024 zijn ruim 35 erven aangeplant.
• Daarnaast heeft in 2024 de provinciale viering van Boomfeestdag plaatsgevonden in Nunhem. Door de kinderen van de Taalschool in Baexem en de Widdonckschool in Heibloem zijn ruim 2.500 bomen en struiken geplant op de voormalige voetbalvelden in Nunhem.  

Het versterken van recreatieve verbindingen in het Maasdal

• In 2024 is het project Belevingsplekken Buggenumse Veld gestart. Dit project zet in op het versterken van de belevingswaarde van het voor het Maasdal unieke landschap en natuur. Dit doen we met een themaroute die bijzondere plekken en wetenswaardigheden fysiek en thematisch met elkaar verbindt. (Zie ook programma 1.3.4)
• Daarnaast zijn in 2024 afspraken gemaakt met een nieuwe ondernemer die vanaf 2025 vanuit de haven in Neer rondvaarten gaat aanbieden. Hiermee versterken we de recreatieve functie van de haven in Neer als toegangspoort tot het aansluitende vrijetijdslandschap Buggenumse Veld.

Groene sportterreinen
Naast het feit dat er in 2024 een inhaalslag heeft plaatsgevonden van achterstallig onderhoud bij de sportaccommodaties is het jaar 2024 een extreem “groeizaam” jaar geweest waardoor er veel extra maaiwerkwerkzaamheden, snoeiwerkzaamheden en extra onkruidbestrijding heeft plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot een overschrijding van het budget van € 144.700.

Spuk sport
Jaarlijks wordt op het einde van het jaar bepaald, op basis van de uitgaven in het jaar, wat de bijdrage van het rijk is met betrekking tot de SPUK sport. Voor de exploitatie met betrekking tot de (groen) sportvelden en de sport- en gymzalen gaat het om een totaal bedrag van
€ 248.000.

Muziek, toneel, zang
Doordat in 2023 niet alle activiteiten hebben plaatsgevonden waarvoor muziekverenigingen een subsidie ontvingen, hebben zij in 2024 een deel van de subsidie moeten terugbetalen.
Daarbij hebben een tweetal organisaties die cultuureducatie verzorgen een gedeelte van de subsidie van 2023 terugbetaald in 2024. Dit vanwege een lagere instroom van cursisten dan verwacht. Hierdoor ontstaat een voordeel van € 29.000.

Cultuur overig
Voor het organiseren van het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) in 2025 is in 2024 door een raadsbesluit € 250.000 budget beschikbaar gesteld. Het restant bedrag van € 114.200 wordt via de gecommitteerde reserve meegenomen naar 2025.

Gemeenschaps- en dorpshuizen
In het accommodatiebeleid 2020 staan alle ontwikkelopgaven op het gebied van maatschappelijke accommodaties. We gaan hierbij uit van het initiatief van onze inwoners en verenigingen. Dit betekent dat het lastig in te schatten is hoeveel initiatieven er in een jaar tot ontwikkeling komen en hoeveel budget er dus nodig is om deze initiatieven te begeleiden en te faciliteren. Verder is het budget bedoeld voor de beleidsontwikkeling. Het zwaartepunt van deze beleidsontwikkeling is verschoven van 2024 naar 2025 waardoor hiervoor minder budget is ingezet in 2024 dan ingeschat. Hierdoor ontstaat een voordeel van € 66.700.

Monumenten en Molens
Een deel van het budget is bedoeld voor het op- en vaststellen van de Kerkenvisie. Hiervoor is het voorbereidende werk uitgevoerd (een analyse van de gebouwen en de cultuurhistorie) en wordt dit in 2025 tot een visie uitgewerkt. Het op- en vaststellen van de Kerkenvisie heeft vertraging opgelopen vanwege een gebrek aan deskundige capaciteit voor erfgoed en cultuurhistorie in 2024. He budget voor inhuur en uitbestede werkzaamheden is niet volledig ingezet. De niet uitgegeven subsidiebijdrage is in de 2e raadrapportage 2025 reeds in de reserve gestort. Per saldo is er een overschot van € 49.000.

Speelvoorzieningen
Door vaststelling van het nieuwe beleidsplan wordt onder andere ingezet op gecentraliseerde speelterreinen. Daarom is in 2024 terughoudend omgegaan met vervanging van speelvoorzieningen. Er is hoofdzakelijk ingezet op noodzakelijke vervangingen vanwege veiligheid. Hierdoor ontstaat een voordeel van € 41.000.

Openbaar groen
Vanwege het weer zijn diverse werkzaamheden in 2024 niet volledig uitgevoerd. Het gaat om een deel van de maaiwerkzaamheden van de bermen en sloten, de omvormingen van plantsoenen en de inboet van bomen in het buitengebied. Daarnaast is de geplande aanplant van het voedselbos in Nunhem niet gerealiseerd. Pas in januari 2025 is een deel van het voedselbos in Nunhem aangeplant. Hierdoor zijn de uitgaven € 192.700 lager dan geraamd.

Landschapsbescherming
In 2022 is de gemeente Leudal terughoudend geweest met projecten die betrekking hebben op landschapsbeheer. Mede door het faillissement van Stichting IKL en de onduidelijkheid hoe de provincie Limburg het landschapsbeheer wilde gaan organiseren. In 2024 is niet het gehele budget nodig geweest voor het oppakken van projecten buiten de aanplantregeling.
Dit heeft geleid tot minder uitgaven à € 65.000.

Er zijn daarnaast extra, niet begrote baten ontvangen voor de aanplantregeling van  € 25.000 (eigen bijdrage deelnemers aanplantregeling).