Volksgezondheid en milieu

Een goed woon- en leefklimaat is opgebouwd uit een fijne woonomgeving met een divers landschap en een goede balans tussen milieu en bedrijvigheid. Het is voor inwoners steeds belangrijker om bewuster bezig te zijn met hun gezondheid. Hoe gezonder je bent, hoe beter je je voelt. De gemeente gaat niet over de individuele gezondheid van elke inwoner, maar kan wel de randvoorwaarden creëren zodat iedereen in Leudal een gezond leven kan leiden. Luchtkwaliteit, geur en verbetering van natuur en landschap, zijn daarom belangrijke thema’s in de gemeente Leudal.

Concreet hebben wij het volgende bereikt.

• Er is een geactualiseerd uitvoeringsplan voor het Schone Lucht Akkoord (SLA) vastgesteld en voor jaarschijf 2024 uitgevoerd.
• De beleidsregel "Intrekken omgevingsvergunning milieubelastende activiteiten bij veehouderijen" is vastgesteld.
• Verdere verduurzaming van het Leudals bebouwd gebied heeft plaatsgevonden (en vindt plaats) door:
  • uitvoering van een communicatiecampagne,
  • vaststelling van een isolatieplan, gericht op verschillende doelgroepen;
  • woningbezoeken en uitvoering van verduurzamingsmaatregelen aan woningen;
  • vaststelling en uitvoering van een Duurzaam Meerjaren Onderhouds Programma (DMJOP).

Schone Lucht Akkoord
Er is een geactualiseerd uitvoeringsplan vastgesteld. De belangrijkste uitgevoerde maatregelen  zijn:

• Landbouw: actualisatie van omgevingsvergunningen Milieu voor Integrated Pollution Prevention and Control-veehouderijen (IPPC-bedrijven; de grote vergunningplichtige veehouderijen);
• Landbouw: vaststelling van de beleidsregel "intrekken omgevingsvergunning milieubelastende activiteiten bij veehouderijen";
• Houtstook: communicatie via website en social media (o.a. stookwijzer) en 40 overlastmeldingen afhandelen via BOA-inzet;
• Algemeen: doelen en ambities uit het SLA opnemen als onderdeel van de (ontwerp) Omgevingsvisie Leudal, Natuurlijk 2025-2040.

Verduurzamen woningen en klimaat en energie

• Door de Energiebespaarbrigade zijn circa 500 woningen bezocht waar advies is gegeven en/of kleine maatregelen zijn aangebracht om energie te besparen en de rekening te verlagen.
• Er is een isolatieplan opgesteld om alle koopwoningen in Leudal met een energielabel < D beter te isoleren.
• In RESNML-verband is samen met tien andere gemeenten een Europese aanbestedingsprocedure gestart voor het grootschalig isoleren van koopwoningen met energielabel < D. Het doel is voor 2030 ongeveer 2.000 woningen in Leudal te voorzien van één of meer isolatiemaatregelen.
• Samen met de gemeenten Weert, Nederweert en Cranendonck is een expertrapport opgesteld; “Het energiesysteem van de toekomst”. De centrale vraag in dat kader is: "Hoe zorgen we ervoor dat we op elk gewenst moment kunnen beschikken over voldoende en betaalbare duurzame energie om te voorzien in onze energiebehoefte?”.
• In de dorpen Ell en Heibloem is samen met de energiecoöperaties Leudal Energie en Zuidenwind gestart met het opzetten van een energiegemeenschap.
• Ter ondersteuning van de voornoemde projecten is er een communicatiecampagne voor heel Leudal voorbereid om interne en externe stakeholders te informeren en te stimuleren om deel te nemen aan lokale acties.

Voor de verduurzaming van gebouwen en accommodaties verwijzen wij, om dubbelingen te voorkomen, naar paragraaf 3.3.7.

Herzien Nota Ruimtelijke Kwaliteit
In de Nota Ruimtelijke Kwaliteit wordt de basis gelegd voor kwaliteitsverbetering en de compensatie van het verlies aan omgevingskwaliteit bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen, in (met name) het buitengebied. De beleidslijn vraagt om aanpassing en nieuwe vormgeving. Enerzijds om beter aan te sluiten op de nieuwe instrumenten onder de Omgevingswet (het omgevingsplan, de omgevingsvisie en het programma). Anderzijds om inhoudelijk beter aan te sluiten op onze opgaven en ambities. De opgaven en ambities zijn opgenomen in de ontwerp Omgevingsvisie, die in december 2024 ter inzage is gelegd. De in 2024 uitgevoerde voorbereidingen voor de nieuwe beleidsinsteek, worden in 2025 in een programma en een beleidsregel vastgelegd.

Onderzoek differentiatie kernrandzones
Dit onderzoek is nog niet uitgevoerd. Afgelopen jaar is gewerkt aan de totstandkoming van de Omgevingsvisie. De Omgevingsvisie geeft richting en bepaalt het kader waarbinnen het onderzoek uitgevoerd kan worden. Nu de Omgevingsvisie in ontwerp ter inzage heeft gelegen, is dit onderzoek verder opgepakt.

Deelname aan beëindigingsregelingen voor veehouderijen
Diverse veehouderijen nemen deel aan de beëindigingsregelingen voor veehouderijen. Een aantal overweegt dit nog of wacht op besluitvorming van het Rijk om deel te kunnen nemen. Met de betrokken ondernemers worden de mogelijkheden voor beëindiging en/of herbestemming onderzocht.

Van afval naar grondstof
In 2022 is gestart met nieuw afvalbeleid op basis van het principe ‘de vervuiler betaalt’. Het doel was om de hoeveelheid restafval drastisch te verminderen en afvalscheiding te bevorderen. Vanaf 2023 is er niet alleen aandacht voor de hoeveelheid restafval, maar ook voor de kwaliteit van de gescheiden ingezamelde afvalstromen. Daarom wordt het pmd (plastic en metalen verpakkingen en drankkartons) vanaf 2024 huis-aan-huis ingezameld. De kwaliteit van pmd is in 2024 sterk verbeterd en voldoet nu aan de norm. In het verlengde van deze nieuwe inzamelmethode zijn in 2024 tijdens het project kroonringen circa 2.000 kroonringen aan lichtmasten bevestigd.

Daarnaast is in 2024 een goed beeld verkregen van het grote netwerk van vrijwilligers die structureel zwerfvuil opruimen in Leudal. Zij zijn eind 2024 extra in het zonnetje gezet. Tijdens het Dorp van de Maand werden bovendien zwerfvuilacties met basisscholen georganiseerd. Ook leerlingen van Scholengemeenschap Ursula verzorgen vanaf 2024 jaarlijks een zwerfvuilactie.

In 2024 was de e-waste race op de basisscholen zeer succesvol. Op scholen in Roerdalen, Maasgouw en Leudal werd twee keer zoveel e-waste - kapotte elektrische apparaten en stekkers/snoeren - ingezameld dan landelijk gezien de norm was. Onder het mom 'jong geleerd is oud gedaan' leren kinderen op jonge leeftijd alles over recycling en afvalpreventie. De race krijgt in 2025 een vervolg.

Steeds meer soorten afval kunnen als grondstof hergebruikt en gerecycled worden. Dit geldt ook voor de inzamelmiddelen. In 2024 zijn de eerste voormalige PMD containers gerefurbished. Nog bruikbare onderdelen zijn gebruikt om nieuwe ondergrondse containers te realiseren. Dit zijn allemaal stappen in de goede richting, namelijk naar een circulaire economie.

Milieubeheer
De uit te voeren taken voor milieubeheer van de RUD worden verrekend bij de deelnemers en zijn voorafgaand aan het jaar niet bekend. Per saldo zijn er in 2024 € 43.000 meer baten dan begroot door uitgeleend personeel. En € 62.000 meer lasten aan te betalen diensten.

Ook is gekozen om voor complexe casussen extern advies in te winnen van specialisten. De noodzaak om over te gaan op externe specialisten wordt pas tijdens een procedure zichtbaar en is daarmee vooraf niet eenvoudig in te schatten.  

Valpreventie
Valpreventie is één van de 15 onderdelen van de brede spuk. Ramingstechnisch is rekening gehouden met coördinatiekosten die via de kostenverdeelstaat (indirecte kosten) lopen. Realisatie technisch is dit via het budget van valpreventie verwerkt. Daardoor is er een overschrijding op het budget voor valpreventie ontstaan van € 27.300 wat wegvalt door de onderschrijding op de doorbelasting vanuit de kostenverdeelstaat.

Aanpak Energiearmoede
Door het Rijk is een specifieke uitkering (SPUK) verstrekt voor de aanpak energiearmoede. Het restant van niet uitgegeven middelen wordt overgeheveld naar 2025 ter besteding. Een gedeelte van de kosten is verantwoordt onder de personele kosten, bedrag € 202.000.

Capaciteit klimaat en energie
Door het Rijk is een specifieke uitkering (SPUK) verstrekt voor capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE).  Het restant van niet uitgegeven middelen wordt overgeheveld naar 2025 ter besteding.  Er zijn nog bijdragen ontvangen op deze middelen na de 2e raadsrapportage 2024, deze mutatie is niet begroot.
Ook is een gedeelte van de kosten verantwoordt onder de personele kosten, bedrag € 260.000.

Lokale aanpak isolatie
Door het Rijk is een specifieke uitkering (SPUK) verstrekt voor de uitvoering van de lokale isolatie-aanpak. Het restant van niet uitgegeven middelen wordt overgeheveld naar 2025 ter besteding. De mutatie is budgettair neutraal.

Afvalinzameling- en verwerking
RD Maasland houdt bij het vaststellen van de jaarlijkse bijdrage vooraf rekening met de te verwachten inzamelvergoedingen voor PMD en glas, die achteraf door Verpact aan de gemeente worden uitgekeerd. Na ontvangst betalen wij deze vergoedingen door aan RD Maasland. Dat betekent dat de vergoedingen bij de baten staan en de doorbetaling aan RD Maasland bij de lasten, per saldo budgettair neutraal.

€ 41.000 loonkosten projectleider  RD Maasland. Deze zijn niet opgenomen in de begroting van 2024. Vanaf 2025 maken deze kosten onderdeel uit van de begroting.
€ 55.880 meer verwerkingskosten GFT, aanbod is 6,6% hoger dan in 2023.
€ 55.330 afwikkeling DVL kwestie RD Maasland. Dit is het aandeel van Leudal in de eerste betaling die RD Maasland niet eerder heeft doorbelast aan de gemeenten.
€ 28.000 meer verwerkingskosten restafval, waarvan € 7.370 betrekking heeft op 2023. Restant te weinig begroot restafval hoogbouw.
€ 65.000 niet begrote vergoeding zwerfvuil nabetaling Verpact over 2021 en 2022.
€ 46.700 meevallende papieropbrengst. De marktprijs was in 2024 relatief hoog.
€ 34.000 niet begrote bate ministerie prullenbakvergoeding.

Per saldo is er een tekort op het taakveld afval van € 3.100

Riool
Er is sprake van een overschot doordat er minder exploitatielasten waren dan geraamd en door de toerekening van extra comptabele kosten die niet worden geboekt. Doordat er minder is uitgegeven dan geraamd waren de BTW kosten ook lager. Tevens zijn er nog rioolrechten uit voorgaande jaren ontvangen die bijdragen aan het overschot (€ 55.137). Daarentegen waren de kosten voor de overhead juist hoger dan geraamd (€ 76.000) vanwege de stijgende personeelslasten.